Terekemeler (KaraPapaklar) Kimdir? Nedir? Kısa Tarihi
Terekemeler (KaraPapaklar) Kimdir? Nedir? Kısa Tarihi
Bir Terekeme olduğumu daha önce bu sayfada belirmiştim.Şimdi iste Terekemeler kimdir nedir ve Terekemelerin kısa tarihinden bahsedeceğim…
Terekeme veya diğer bir değişle Karapapaklar Oğuz Türklerinden olup ülkemizde birçok şehre yerleşmiş bulunmaktadırlar. Ayrıca Azerbaycan , İran da yoğun olmak üzere , Ermenistan ile Özbekistan ve diğer Türk Cumhuriyetleri ile Avrupa’nın çeşitli kentlerinde yaşamaktadırlar.
Bu konuda en önemli araştırmacılardan Ziya Gökalp “Türkçülüğün Esasları”,, Sayfa: 20-24 de aşağıdaki tespiti yapmıştır :
Türkçülük ile Turancılığın ayırımlarını anlamak için Türk ve Turan topluluklarının sınırlarını belirlemek gerekir. Türk, bir milletin adıdır. Millet kendine özgü bir kültürü olan bir topluluk demektir. Öyleyse Türk’ün yalnız bir dili, bir kültürü olabilir.
Oysa Türk’ün kimi kolları, Anadolu Türklerinden ayrı bir dil, ayrı bir kültür yaratmaya çalışıyorlar. Diğer Türk illeri birer ayrı dil, ayrı edebiyat ve ayrı kültür oluşturmaya çalışırlarsa, Türk Milleti’nin sınırları daha daralmış olur.
Bugün kültürce birleşmesi kolay olan Türkler, özellikle Oğuz Türkleri, yani Türkmenlerdir. Türkiye Türkleri gibi Azerbaycan, İran ve Harizm ülkelerinin Türkmenleri de Oğuz uruğundandır. Bunun için Türkçülükteki yakın ülkümüz Oğuz birliği, yani Türkmen birliği olmalıdır. Bu birlikten amacımız nedir? Siyasal bir birlik mi? Şimdilik hayır! Gelecekle ilgili bugünden bir yargıya varamayız. Fakat bugünkü ülkümüz, Oğuzlar’ın yalnız kültürce birleşmesidir.
Oğuz Türkleri bugün dört ülkede yayılmış olmakla birlikte tümü birbirine yakındırlar. Dört ülkedeki Türkmen illerinin adlarını karşılaştırırsak, görürüz ki birinde bulunan bir ilin ya da boyun öbürlerinde de kolları vardır.
Örneğin Harizm’de Tekeler ile Sarılar’ı ve Karakalpaklar’ı görüyoruz. Yurdumuzda Tekeler, bir sancak oluşturacak kadar çoktur, dahası bir bölümü bir zamanlar Rumeli’ye yerleştirilmiştir. Türkiye’de sarılar özellikle Rumkale’de otururlar. Karakalpaklar ise Karapapak ve Terekeme adını alarak Sivas, Kars ve Azerbaycan yörelerine yerleşmişlerdir.
Borçalı-Kazak boyundan gelen Karapapak Türkleri, Kıpçak Kuman, Bulgar ve Hazar Türklerinin Ön-Asya’daki koludur. Borçalı ve Kazak diye iki kola ayrılırlar. Kafkasya’da ve yakın bölgelerde dağınık bir vaziyette yaşayan Karapapak Türklerine, siyah astragan kalpak giydikleri için komşuları bu adı vermişlerdir.
Tarihsel bilgi
Çıldır ve Ardahan’daki Karapaklar (ve Terekemeler) önceden Kuzey Azerbaycan’da, Kazah Şemsettin Khanate’nin Kazah ve Borçalı bölgelerindeki Debed ve Borçalı nehirleri boyunca yaşarlardı. 1828 yılında imzalanan Türkmençay Anlaşması’ndan sonra bir bölümü Kars’a ve bir bölümü de İran Azerbayca’ının Sulduz bölgesine, Ushnu’nun doğusuna göç etti. Bir başka kayda göre, Terekemeler Hazar denizi kıyısında, Gamri Uzun’dan Derbent’e uzanan ovada yaşarlardı.
90-100 hanelik bir Terekeme grubu, 1904 yılında Türkiye’ye yerleşmek için başvuruda bulundu. Bir kısmı o zaman Rusların elinde bulundurduğu Kars’a, bir kısmı Ağrı, Tutak ve Eleşkirt’e geldi; diğerleri Adana’ya (orada halen bir Terekeme köyü vardır), geri kalanlar ise 1914 yılında Malazgirt’ten Sivas’ın Tutmaç, Büyükköy ve Kurdoğlu köylerine göç ettiler. Fakat, daha önce, 1877’de, Sivas’ta en az bir Terekeme köyü bulunmaktaydı.
Diğerleri ise 1921’de Rusların çekilmesiyle Kars’a geldiler; bunlar Gümrü Antlaşmasıyla gerçekleşen nüfus mübadelesiyle Akbaba, Tiflis, Borça ve Kazah bölgelerinden göç ettiler.
Söz konusu isimsel farklılığın nedeni, Rusların, kısmen Kafkasya ve kısmen de İran’dan gelip eski Aleksandropol bölgesine, Akhaltsike’ye ve şimdiki Gürcistan’daki Akhalkalaki’ye yerleşenleri tanımlamak için “Karapapaklar” terimini kullanmış olmalarına dayanabilir, oysa Akbaba Terekeme’lerinden ayırt edilmeleri için bunlar genel olarak Gürcistan Terekemeleri olarak adlandırılmaktadırlar.
Orjinal ve gerçek bilgilere dayalı olmayan, yarım araştırılmış bir yazı dizisi.Zihni Papakçı’nın şu kitabı bu güne kadar yapılmış en derin ve ciddi araştırmanın ürünü, tavsiye ederim:
http://www.kitapelinizde.com/book/kitap/732838/terekemeler_karapapaklar__kokeni_tarihi_gelenek_ve_inanclari.htm
Ayrıca Peter Alfrod ANDREWS’in ”Türkiye’de Etnik Gruplar” adlı kitabında da terekemeler hakkında oldukça ciddi bilgilere ulaşabilirsiniz.
Biz terekemeler tanınmadık, siyasi bir kimlik edinmedik, birlik olamadık.Belki de tüm Türk ırkının en eski atalarıydık fakat göçebeydik.Bu yüzden dünyanın çeşitli ülkelerine dağıldık.Klasik ve bilindik Orta Asya Türk kavimlerinden veya oymaklarından birtakım örfii farklılıklarımız vardır.Bizim bu dağınık halimiz ve diğer insanlara ”Kökten terekemeyim” deyince ”O da nedir?” diye sormaları, yani tanınmamamız savaşçı kimliğimizden çok savunma anlayışımızdır.Ceddimizin ve geçmiş zürriyetimizin, Orta Asya bozkırlarında, çetin Kafkasya dağlarında yaşadığı, hayvancılık, atçılık ve tarımla uğraştığı da bir gerçek.Oğuz’ların çocukları ve torunları sayesinde 24 kola ayrılan ve dağılan topluluklardan biri olduğumuz, ayrıca tarihteki en eski Türk ırklarından biri olduğumuz da kesin…
siz sagolun
süper bir yazı sagol